Leeftijdspiramide gaat rol spelen bij collectief ontslag

Collectief ontslag zal niet langer vooral de oudere of duurdere medewerkers treffen. Wil u overgaan tot collectief ontslag, dan moet u rekening houden met een leeftijdspiramide in uw onderneming. De ontslagen werknemers moeten evenredig worden verdeeld over drie leeftijdsgroepen.

Drie leeftijdsgroepen

Als u wil overgaan tot collectief ontslag moet u een strikte informatie- en raadplegingsprocedure volgen. U moet vooraf de werknemersvertegenwoordigers inlichten en raadplegen; u moet de directeur van de subregionale tewerkstellingsdienst op de hoogte brengen van het voornemen tot collectief ontslag; en u moet aan de werknemers een bijzondere vergoeding uitbetalen.
Valt u onder de cao-wet en stelt u gemiddeld meer dan 20 werknemers tewerk, dan zal u de ontslagen werknemers ook evenredig moeten verdelen over drie leeftijdscategorieën. De bedoeling van die nieuwe tewerkstellingsbevorderende maatregel uit de wet houdende diverse bepalingen van 29 maart 2012 (BS 30 maart 2012) is discriminatie ten aanzien van de oudere werknemers vermijden. De contouren van de nieuwe regeling moeten wel nog verder worden uitgewerkt bij koninklijk besluit. Ook de datum waarop de nieuwe regeling in werking treedt, wordt nog vastgelegd bij koninklijk besluit.
De leeftijdspiramide bestaat uit:

werknemers jonger dan 30 jaar;

werknemers tussen 30 en 50 jaar; en

werknemers van 50 jaar en ouder.

De werknemers worden ingedeeld in deze groepen op het ogenblik van de kennisgeving van het voornemen om over te gaan tot collectief ontslag. Maar pas wanneer de verschillende berekeningswijzen, de omschrijving van de begrippen, de verdeling van de bewijslast, de controlebevoegdheden, enz. vastliggen, moet u de leeftijdspiramide echt toepassen.

Afwijkingen op principe leeftijdspiramide

Per leeftijdsgroep wordt een afwijking aanvaard van 10% ten opzichte van de strikte evenredige spreiding. De Koning kan bovendien afwijkende percentages invoeren naargelang de grootte van de onderneming of hij kan de toegelaten afwijkingsmarge uitdrukken in koppen.
Als alleen bepaalde afdelingen of activiteitensegmenten worden getroffen, dan geldt de evenredige spreiding enkel voor die werknemers. Men bekijkt de spreiding dan op het niveau van de getroffen afdeling of het getroffen segment.
Werknemers met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd of voor een duidelijk omschreven werk tellen niet mee, behalve als de beëindiging van de arbeidsovereenkomst door het collectief ontslag plaatsvindt vóór het verstrijken van de termijn van de overeenkomst of vóór de voltooiing van het werk.
Tot slot kunnen ook werknemers met een 'sleutelfunctie' worden uitgesloten bij het bepalen van de evenredige spreiding. U zal moeten aantonen dat uw werknemer een sleutelfunctie bekleedt en daarom buiten beschouwing wordt gelaten. Een 'sleutelfunctie' is een nieuw begrip in de federale wetgeving. De term komt voor in cao nr. 77bis en heeft het bij wijze van voorbeeld over “een dermate belangrijke rol in de onderneming dat afwezigheid de arbeidsorganisatie van het bedrijf in het gedrang zou brengen en waarvoor geen oplossing kan worden gevonden door verschuiving van personeel of interne mutatie”.

Sanctie bij niet-naleving leeftijdspiramide

Het respecteren van de leeftijdspiramide is een voorwaarde voor het behoud van de bijdrageverminderingen voor ontslagen 50-plussers: voor het kwartaal van de kennisgeving van het collectief ontslag én voor de zeven voorgaande kwartalen. U zal dus de structurele verminderingen van de patronale bijdragen voor de sociale zekerheid én de doelgroepverminderingen van de voorbije twee jaar moeten terugbetalen aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) voor de werknemers die op het ogenblik van de kennisgeving minstens 50 jaar zijn als u de leeftijdspiramide niet correct toepast.
De naleving van de leeftijdspiramide wordt bekeken op het ogenblik van de betekening van het collectief ontslag. Op dat moment is de informatie- en consultatieprocedure afgelopen en kan u na een wachttijd van 30 dagen tot ontslag overgaan.

Geen leeftijdspiramide toepassen

De leeftijdspiramide is niet van toepassing op ondernemingen waar het collectief ontslag deel uitmaakt van een faillissement, van een gerechtelijke ontbinding (voortijdige beëindiging van de procedure van reorganisatie) of van een volledige sluiting van de onderneming die alle werknemers treft.