Een ambtshalve ontheffing: wat is dat nou weer?

Heeft u teveel belastingen betaald omdat u een materiële vergissing heeft gemaakt of omdat u tweemaal belast bent op hetzelfde inkomen? Of blijkt de overbelasting uit nieuwe bescheiden of nieuwe feiten die u pas laattijdig aan de administratie kan melden? Dan kan u een ontheffing vragen van deze overbelasting. Meer zelfs, de administratie moet deze ontheffing ambtshalve toestaan (dus op eigen initiatief) als ze de overbelasting vaststellen. De teveel ingekohierde belasting wordt u dan kwijtgescholden.

Wanneer kan de ambtshalve ontheffing worden toegepast

De gewestelijke directeur of een door hem gedelegeerde ambtenaar zal de teveel ingekohierde belasting kwijtschelden in de volgende drie gevallen (= ambtshalve ontheffing, ook wel ontheffing van ambtswege genoemd):

als de overbelasting voortvloeit uit een materiële vergissing;

als de overbelasting blijkt uit nieuwe feiten of bescheiden; 

als de overbelasting voortkomt uit een dubbele belasting van hetzelfde inkomen.

De administratie past de ontheffing toe wanneer de (1) belastingschuldige of zijn echtgenoot op wiens goederen de aanslag wordt ingevorderd de overbelasting aan de administratie signaleert of (2) de administratie de overbelasting zelf vaststelt, binnen de vijf jaar vanaf 1 januari van het jaar waarin de belasting werd gevestigd.

De belastingplichtige mag nog geen bezwaar ingediend hebben bij de administratieve over dezelfde aanslag, waarbij er een definitieve beslissing werd genomen over de grond van de zaak.   

Een materiële vergissing

Een ontheffing kan enkel als u een 'materiële vergissing' heeft gemaakt. In de praktijk wil dat zeggen: een schrijffout of rekenfout. Een vergissing die voortkomt uit een foute juridische beoordeling (bv. u geeft een bepaald inkomen aan als divers inkomen i.p.v. beroepsinkomen) telt niet als materiële vergissing. Als er twijfel bestaat of u een materiële vergissing heeft begaan dan wel een beoordelingsfout, zal de administratie in uw voordeel beslissen. Met andere woorden dan wordt er van uit gegaan dat u een materiële vergissing beging.

Enkele voorbeelden van een materiële vergissing:

u heeft bepaalde beroepskosten wel vermeld/gestaafd in de bijlage bij de aangifte, maar bent ze vergeten te vermelden in de aangifte zelf;

u heeft het vakje met 'personen ten laste' niet ingevuld;

u heeft niet gemeld dat uw vennootschap nog overdraagbaar verlies uit een vorig belastbaar tijdperk heeft.

Nieuwe feiten of bescheiden

Ontheffing kan ook als de belastingschuldige nieuwe feiten inroept of nieuwe documenten overlegt aan de administratie, waaruit blijkt dat hem een overbelasting werd opgelegd. In dat geval moet de belastingplichtige wel 'wettige redenen' hebben voor de laattijdigheid van het melden van deze nieuwe feiten of bescheiden.

Wettige redenen om laattijdig de nieuwe feiten/documenten te melden (dit zijn eerder door de rechtspraak aanvaarde redenen):

een gefailleerde belastingplichtige kon slechts na lange tijd terug over zijn boekhouding beschikken, waardoor hij zijn geleden verliezen pas dan kon bewijzen;

langdurige ziekte van de zaakvoeder van de onderneming.

Een nieuwe tendens in de rechtspraak is geen nieuw feit.

Dubbele belasting

Als u op hetzelfde inkomen tweemaal belast wordt tijdens hetzelfde of verschillende aanslagja(a)r(en), bent u het slachtoffer van 'dubbele belasting'. De ten onrechte geheven belasting kan u dan terug krijgen.

De ambtshalve ontheffing kan worden toegepast bij alle soorten dubbele belasting, en niet enkel de internationale dubbele belasting die kan ontstaan als u inkomsten haalt uit het buitenland (die zowel daar als hier belast worden).